بررسی رابطه بین روش تدریس شاگرد محور و رشد و پرورش خلاقیت در دانش آموزان+پرسشنامه
مقدمه
نظامهای آموزشی و فعالیتهای حاکم بر آن ، با توجه به پیشرفت جوامع ،همواره دستخوش تغییر وتحول است و تحول آموزشی ، خود معلول تحول اجتماعی وتحول علوم و تکنولوژی است زیرا در یک جامعه ساده ،نیازها ساده و روش ارضای نیازها نیز ساده است .
در چنین جوامعی دایره‌ی آموختنیها گاهی آنچنان محدودند که هر کسی میتواند ادعا کند و بگوید :« هر آنچه آموختنی است فرا گرفتم .» ولی در جوامع پیچیده و پیشرفته ، سرعت تحول نظامهای آموزشی آنچنان سریع است که هر چند سال یکبار ، در ساختار نظام آموزشی دگرگونی کلی ایجاد می‌شود ، و این تحول به حدی است که گاهی کسانی سخن از جامعه بی‌مدرسه به میان می‌آورند . بهترین دلیل در دنیای امروز ، با توجه به پیشرفت سریع علوم وتکنولوژی ، نه می‌توان به تمام دانش موجود دست یافت ، و نه می‌توان هر متخصصی را با هر خصوصیتی به کار تدریس و معلمی وا داشت .
با پیشرفت علوم و فنون و پیچیده شدن جوامع،نیازهای فردی و اجتماعی نیز پیچیده می‌شوند . ارضای نیازهای پیچیده نیز درجای خود ، احتیاج به علوم و فنون پیچیده دارد . کسب علوم و فنون پیچیده در سایه‌ی روشهای آموزشی پیچیده امکان پذیر است . به این جهت وظیفه و مسئولیت معلم امروز نسبت به گذشته سنگینتر و پیچیده‌تر شده است دیگر نمیتوان با روشهای سنتی ، جامعه و افراد آنرا به سوی یک تحول پیچیده و پیشرفته سوق داد .
در دنیای پیچیده هیچکس بی نیاز از تعلیم و تربیت نیست . امروز فعالیت در مدرسه وآموختن ود بخش عظیمی از زندگی انسانها شده است ،دیگر نمیتوان با طرز تلقی گذشته ، به شاگرد و تربیت او نگریست آنهایی که با روشهای سنتی آموزش دیده‌اند میدانند که چگونه نشستن سر کلاس،گوش دادن به صدای یکنواخت معلم ، از بر کردن بدون فهم مطالب درسی ، دلهره واضطراب ناشی از امتحان ، و سرزنش معلمان و والدین چگونه موجب نفرت وگریز دانش‌آموزان از کلاس درس و محیط آموزشی می‌گردید .
اولین گام برای موفقیت در کار معلمی ، ایمان به رسالت معلم و عشق ورزیدن به شاگردان است . اگر معلمان به انسانهایی که ماهها و سالها با آنها سروکار دارند علاقمند نباشند و نتوانند ارتباط سالم با آنها برقرار کنند چگونه ممکن است بر آنها تاثیر بگذارند و موجب تغییر و تحول آنان شوند .
معلم باید از ویژگیهای شخصیتی مطلوبی نیز برخوردار باشند ، زیرا شخصیت او، وعلاقه و ایمانش از عوامل بسیار مهم و موثر در فرآیند آموزش است . یک معلم خوب در درجه اول باید انسان خوبی باشد ، مگر نه اینکه وظیفه او همچون وظیفه انبیاء است ،ومگر نه اینکه به بسیاری از بزرگان و مصلحان اجتماعی ، صفت معلم و مربی بزرگ داده‌اند .اگر انسان بودن وانسان دوستی در هسته‌ی مرکزی فعالیتهای معلمان قرار نگیرد ، هرگز درکار خود موفق نخواهند بود .
علاوه بر برخورداری از شخصیت برجسته ، آگاهی و شناخت معلمان از اصول و روشهای تعلیم و تربیت عامل مهم دیگری است که میتواند معلمان را درکار خود موفق سازد . امروزه کار معلمان همچون مشاغل دیگر به تخصصهای دیگری نیاز دارد . معلم امروز بدون آگاهی از روانشناسی ، فلسفه و اصول یادگیری، روشها و فنون تدریس ، هرگز قادر نخواهد بود وظیفه‌ی خطیر خود را به نحو شایسته انجام دهد . امروز معلمان نمی توانند صرفاً به اتکای داشتن مدرک دیپلم یا لیسانس وارد کلاس شوند ، زیرا شناخت شاگردان و آگاهی از فرآیند تدریس ،نخستین نیازی است که هر معلم کار آمد باید احساس کند . معلم باید قادر باشد با شناخت شاگردانش محتوای آموزشی را تا حد امکان ، براساس نیازهای آنان انتخاب کند و با در نظرگرفتن توانائیهای ایشان به ایجاد وضعیت مطلوب آموزشی اهتمام ورزد ، او باید ضمن هماهنگی لازم بین ویژگیهای فردی و فعالیتهای آموزشی ، آموزش و یادگیری را برای آنان به صورت تجربه‌ای شیرین و لذت بخش درآورد .
اگر شاگردان بتوانند درحین آموزش و پرورش ، استعدادهایشان را شکوفا سازند و پیوسته احساس موفقیت کنند ، و در مدرسه فرصت بررسی مسایل شخصی و اجتماعیشان را داشته باشند . به راحتی می‌توانند ارزشهای اجتماعی و فرهنگی شایسته خود را بدست آورند و از احساس بی‌کفایتی و بیگانگی اجتماعی که معمولاً ناشی از عملکرد غلط معلمان در مدرسه است ، درامان باشند . معلم اگر با اصول و مبانی و هدفهای آموزشی و پرورش ، ویژگیهای شاگردان و نیاز آنان ، روشها و فنون تدریس و سایر مهارتهای آموزشی آشنایی نداشته باشد هرگز قادر نخواهد بود زمینه‌ی شکوفایی استعداد و خلاقیت شاگردان خود را فراهم کند .
فایده ، هدف و اهمیت تحقیق
آشنایی با روشها ، فنون تدریس و الگوهای تدریس که جزو فعالیتهای آموزشی ضمن خدمت تدریس و محسوب می‌شوند و بکارگیری آنها ، موجب می‌شود که هدفهای تعلیم و تربیت با سهولت بیشتر و در مدت زمان کوتاهتری تحقق یابند.
تدریس کار آسانی نیست ، معلم در تدریس با عوامل مختلف و متعددی سروکار دارد ، که کنترل مجموعه‌ی آنها ممکن است محیطی را بوجود آورد که در آن یادگیری مطلوب و موثر صورت گیرد بدون شک عواملی همچون شخصیت معلم زمینه‌های علمی وتجربی او ، زمینه وروابط اجتماعی و خانوادگی شاگردان ، اهمیت موضوع درس ومسایل بیشمار دیگری در کیفیت تدریس معلم تاثیر دارند .
نقش اصلی و حساس معلم در امر آموزش و پرورش بر هیچکس پوشیده نیست ، همه اندیشمندان مربیان وهمه افرادی که به نحوی از انحاء در ارتباط با آموزش و پرورش هستند با دیدگاه‌های خاص خود از معلم و نقش حساس او در وادی تعلیم و تربیت سخنها گفته‌اند .
دانش آموزان ، مسئولان ، والدین ، برنامه‌ریزان ، دانشمندان هم به معلم و کار او چشم دوخته‌اند واز او انتظارات فراوانی دارند ، چون همگی بر این عقیده‌اند که معلم میتواند جامعه‌ای را متحول ودرجهت اهداف مشخص هدایت کند .
امام خمینی می‌فرمایند : مقام معلم مقام والایی است ، مقامی است که خداوند آن را معظم شمرده لکن مسئولیت نیز بزرگ است .
خوشبختانه اکثر معلمان ما به اهمیت نقش خود به خوبی آگاهند نکته‌ی مورد توجه این است که در این رابطه وظیفه خود را چه میدانند ؟ آیا می‌پندارند که وظیفه معلم فقط درس دادن در چهارچب یک برنامه‌ی درسی رسمی است . که در قالب یک کتاب درسی در اختیار او قرار گرفته و باید به شکل یک برنامه درسی آموزشی توسط او تغییر حالت یافته ؟ و بدین وسیله وظیفه درس دادن بصورت یاددادن در حیطه‌ی عمل و تجربه قرار گیرد .
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
مقدمه …………………………………………………………………………………………………………
موضوع تحقیق …………………………………………………………………………………………….
فایده ، هدف و اهمیت تحقیق …………………………………………………………………………
فرضیه تحقیق ………………………………………………………………………………………………
تعریف اصطلاحات ………………………………………………………………………………………
تعریف عملیاتی ……………………………………………………………………………………………
فصل دوم
پیشینه تحقیق ………………………………………………………………………………………………
تاریخچه تعلیم و تربیت ………………………………………………………………………………..
تعلیم و تربیت در جوامع بدوی ……………………………………………………………………..
سنت آفریقایی در تعلیم و تربیت …………………………………………………………………….
پیدایش مدارس …………………………………………………………………………………………..
رابطه‌ی یک جانبه‌ی استاد و شاگرد ………………………………………………………………
سنت آسیایی در تعلیم و تربیت ………………………………………………………………………
تعلیم و تربیت اسلامی …………………………………………………………………………………..
ظهور عصر جدید …………………………………………………………………………………………
انقلاب صنعتی …………………………………………………………………………………………….
در آستانه‌ی عصر حاضر …………………………………………………………………………….
اوضاع کنونی ……………………………………………………………………………………………..
شیوه تدریس در گذشته ………………………………………………………………………………
ماهیت روش تدریس ……………………………………………………………………………………
عوامل موثر تدریس …………………………………………………………………………………….
1- ویژگیهای شخصیتی و علمی معلم ……………………………………………………………
الف ) تاثیر شخصیت و رفتار معلم بر فرآیند تدریس ………………………………………..
ب) تاثیر شخصیت علمی معلم بر فرآیند تدریس ……………………………………………….
2- ویژگیهای شاگردان و تاثیر آن بر فرایند تدریس ……………………………………….
3- تاثیر برنامه و ساخت نظام آموزشی ، بر فرآیند تدریس ………………………………
4- تاثیر فضا و تجهیزات آموزشی بر فرایند تدریس ………………………………………..
روشهای مختلف تدریس ……………………………………………………………………………….
انواع روشهای سنتی تدریس ………………………………………………………………………..
روش حفظ و تکرار ………………………………………………………………………………………
روش سخنرانی …………………………………………………………………………………………..
مراحل اجرای روش سخنرانی ………………………………………………………………………
مرحله‌ی اول : آمادگی برای سخنرانی ……………………………………………………………
مرحله‌ی دوم :مقدمه سخنرانی ……………………………………………………………………..
مرحله‌ی سوم: متن و محتوای سخنرانی ………………………………………………………..
مرحله‌ی چهارم: جمع‌بندی و نتیجه‌گیری …………………………………………………………
روش پرسش و پاسخ ………………………………………………………………………………….
روش پرسش و پاسخ بر سه اصل متکی است ………………………………………………..
روش نمایشی
مراحل اجرای روش نمایشی
روش ایفای نقش
مراحل اجرای روش ایفای نقش
روش گردش علمی
روش بحث گروهی
روش آزمایشی
روشهای تدریس جدید
روشهای آموزش انفرادی
آموزش برنامه‌ای (PI)
آموزش به وسیله کامپیوتر ( CAI
آموزش انفرای تجویز شده (IPI
آموزش انفرادی هدایت شده ( IGE
بخش دوم
تاریخچه‌ی خلاقیت
نوآوری در یونان باستان
خلاقیت در قرن نوزدهم
خلاقیت در قرن بیستم
ابعاد خلاقیت
نیازهای افراد خلاق
1- نیاز به کنجکاوی
2- نیاز به رقابت ودرگیری بامسایل و مشکلات
3- مسئولیت پذیری
4- نیاز به صداقت و جستجوی حقیقت
5- نیاز به تفاوت و استقلال
نقش معلمان در باروری خلاقیت
نقش معلم در بارور کردن خلاقیت دانش‌آموزان
به 2 مرحله تقسیم می‌شود
الف – چگونگی تدریس به روش مشکل‌گشایی
ب- تفکر خلاق
نقش معلم در ایجاد جو مطمئن ودلگرم کننده در کلاس
نقش مدرسه در توسعه خلاقیت دانش آموزان
راهبردهایی در پرورش خلاقیت
عوامل موثردر خلاقیت
الف – نقش اطلاعات در خلاقیت
ب- انگیزش و خلاقیت
پ- خلاقیت ومیزان قبولی از خود
ت – رابطه محیط اجتماعی و خلاقیت
نتیجه
روشهای پرورش خلاقیت
1- تجربه برای ایده جویی سوخت می‌سازد
2- بازیهای فکری- حل معما و جدول
3- سرگرمیها و هنرهای زیبا
4- خلاقیت با مطالعه پیشرفت میکند
5- نویسندگی به عنوان یک تمرین خلاقیت
6- تمرین درحل مسائل
عواملی که مانع خلاقیت می‌شوند
1- عادات پیشین مانع حل مسائل‌اند
2- دلسرد کردن خود به عنوان یک عامل بازدارنده
3- کم رویی مانع خلق ایده‌هاست
4- تشویق ، ایده‌یابیرا پرورش میدهد
5- نزدیکان بهترین تشویقاند
فصل سوم
روش تحقیق
1) موضوع تحقیق
2) جامعه تحقیق
3) نمونه تحقیق
4) چگونگی نمونه‌برداری
5) توضیح درباره نمونه‌ها
6) ابزارتحقیق
7) روش اجرای تحقیق
8) ابزار تحقیق
9) تحلیل آماری
فصل چهارم
جداول آماری
جداول آماری
جداول آماری
جدال آماری
تجزیه و تحلیلهای آماری
محاسبات آماری توصیفی
نتایج
تفسیر
فصل پنجم :
خلاصه
انواع روش تدریس
روشهای سنتی تدریس
روشهای جدید تدریس
روش تدریس شاگرد محور
روش تدریس معلم محور
مشکلات و محدودیتها
پیشنهادات
فهرست منابع فارسی
فهرست مجلات و نشریات
فهرست پایان نامه
فهرست منابع خارجی
ضمائم
پرسشنامه محقق (جهت سنجش – روش تدریس )
پرسشنامه خلاقیت
فهرست منابع فارسی
1- اسبورن ، الکس اس ، پرورش استعداد همگانی ابداع و خلاقیت ؛ ترجمه ی دکتر حسن قاسم زاده ، انتشارت نیلوفر تهران ، 1368 .
2- باندی ، جوزف و وایلز ، جان ؛ نظارت در مدیریت ؛ ترجمه ی دکتر محمد رضا بهرنگی ، انتشارات .
3- پیاژه ، ژان ؛ روانشناسی و دانش آموزش ؛ ترجمه ی علیمحمد کاردان ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1367 .
4- تعلیم و تربیت مدرسی ؛ حوزه های علمیه تهران ( فعالیتهای انتشار نشده صدا و سیما ، 1369)
5- خان زاده ، علی ؛ خلاقیت در آموزشگاه ؛ انتشارات تهران 1358 .
6- سلطان زاده ، حسین ؛ تاریخ مدارس ایران ؛ انتشارات دانشگاه آگاه ، تهران ، 1364?
7- شهید ثانی ؛ آداب تعلیم و تربیت در اسلام ؛ ترجمه ی سید محمد باقر حجتی ، دفتر فرهنگ و نشر اسلامی تهران ، 1369?
8- شاکری ، فاطمه ؛ کاربرد مهارتها در تدریس ؛ تهران ، 1366?
9- شعبانی ، حسن ؛ مهارتهای آموزشی و پرورشی ؛ انتشارات سمت ، تهران ، 1371?
10- صفوی ، امان الله ؛ کلیات روشها و فنون تدریس ؛ انتشارت معاصر ، تهران ، 1369?
11- یونسکو؛ آموختن برای زیستن .
دانلود
