پایان نامه اشتغال زنان در نظام حقوقی ایران با توجه به کنوانسیون
مقدمه
ازآن جا که همواره توجه به موضوعات و پژوهش‌های علمی همراه با پدیده‌ها و نیازهای هر عصر بوده است، امروزه نیز توجه به مسایل زنان و مطالعات پیرامون آنها ونیاز به پژوهش علمی دررابطه با آن به صورت یک امر ضروری ظاهر شده است. موضوعی که تقریباً تا مدتی پیش به دلایل خاص فرهنگی، تاریخی وشاید به خاطر عدم شناخت و اهمیت آن نقش چندانی در مطالعات علوم انسانی نداشته است، اکنون بخشی از کل رشته‌های علوم انسانی را به خود اختصاص داده است و از مباحث پر رونق در محافل علمی و اجرایی در سطح ملی و بین‌المللی گردیده است.
در این راستا توجه به حقوق زن، به عنوان بخشی از مطالعات زنان به دلیل اهمیت بنیادی که در وضعیت زنان در عرصه‌های گوناگون دارد قابل تتبع بیشتری می‌باشد.از طرفی حقوق زن در مقایسه با سایر نظام‌های حقوقی مربوط به افراد شکل خاص خود را نیز دارد و آن به دلیل تنوع جنبه‌های حقوقی مربوط به آن است به طوری که درمیان کلیه شاخه‌های علم حقوق برای خود جایگاه ویژه‌ای دارد، زیرا زنان علاوه بر این که نیمی از جمعیت هر جامعه را تشکیل می‌دهند، طیف وسیعی از اقشار گوناگون جامعه را نیز در بر می‌گیرند.بدین ترتیب حقوق زن ضمن این که از جنبه حقوق بین‌المللی و حقوق داخلی قابل بررسی است، به طور مستقیم و غیرمستقیم با تمام زمینه‌های حقوقی و به عبارتی با کل علم حقوق در ارتباط است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه…………………………………………………………………………………………………. 1
بخش اول – بررسی اشتغال زنان از دیدگاههای مختلف
فصل اول – اشتغال زنان از دیدگاه اجتماعی و اقتصادی
گفتار اول- وضعیت اشتغال زنان ازنگاه آمار ………………………………………. 10
بند اول- اشتغال زنان در دنیا …………………………………………………….. 13
الف – میزان اشتغال زنان در دنیا …………………………………….. 13
ب- اشتغال زنان دنیا در بخشهای مختلف ………………………… 18
بند دوم- اشتغال زنان درایران …………………………………………………… 22
الف – میزان اشتغال زنان در ایران…………………………………… 22
ب- اشتغال زنان ایران دربخشهای مختلف ……………………….. 25
گفتار دوم – موانع اشتغال زنان ………………………………………………………….. 29
بند اول- موانع اجتماعی …………………………………………………………….. 30
الف- طرز فکر وباورهای اجتماعی……………………………………. 30
ب – سنتها وآداب و رسوم اجتماعی………………………………….. 31
ج – ازدواج ومسئولیتهای خانوادگی ………………………………….. 33
د- عدم تمایل کارفرمایان نسبت به استخدام زنان………………. 34
بند دوم- موانع فرهنگی ……………………………………………………………. 35
الف – موانع آموزشی ……………………………………………………… 35
ب – ضعف خودباوری و اتکاء به نفس از سوی زنان ………… 37
ج – عدم تمایل مردان به کار زنان در محیط های مختلط ……. 38
بند سوم- موانع اقتصادی ………………………………………………………….. 39
الف – رکود اقتصادی …………………………………………………….. 39
ب – شغل محسوب نکردن برخی از فعالیتهای زنان…………….. 39
ج – اختلاف دستمزد ……………………………………………………….. 40
فصل دوم – اشتغال زنان از دیدگاه اسلام واسناد بین المللی
گفتار اول- اشتغال زنان از دیدگاه اسلام ………………………………………………. 42
بند اول- کار در اسلام ………………………………………………………………. 43
الف – کار درآیات قرآن کریم ………………………………………….. 43
ب- کار در سنت وروایات ………………………………………………. 45
ج – کار از دیدگاه فقهی……………………………………………………. 47
بند دوم – موضع اسلام در خصوص وضعیت شغلی زنان …………….. 48
الف – اشتغال زنان درقرآن …………………………………………….. 48
ب – اشتغال زنان در سنت وروایات………………………………….. 50
ج – اشتغال زنان در فقه …………………………………………………. 53
1- ضرورت ملاحظه مقتضیات زمان ومکان در استنباط
مقررات اسلامی ………………………………………………………. 55
2- عقل،مبنای استنباط منابع فقهی ……………………………… 57
گفتار دوم – بررسی اشتغال زنان در اسناد بین المللی …………………………. 59
بند اول – مقاوله نامه های سازمان بین المللی کار ………………………… 59
الف – مقاوله نامه شماره (111)………………………………………… 60
ب- مقاوله نامه شماره (100)…………………………………………… 61
ج – مقاوله نامه های شماره (122) و(142)…………………………. 61
د- مقاوله نامه شماره (103)……………………………………………. 62
بند دوم – اسناد بین المللی حقوق بشر …………………………………………. 64
الف – منشور ملل متحد……………………………………………………. 64
ب – اعلامیه های حقوق بشر …………………………………………… 64
1- اعلامیه جهانی حقوق بشر …………………………………….. 64
2- اعلامیه اسلامی حقوق بشر …………………………………… 65
ج – میثاق های بین المللی حقوق بشر…………………………………. 66
1- میثاق بین المللی حقوق مدنی وسیاسی ……………………. 66
2- میثاق بین المللی حقوق اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی.. 66
د- کنوانسیون های بین المللی حقوق بشر …………………………. 67
1- کنوانسیون رفع هر گونه تبعیض علیه زنان …………….. 67
2- کنوانسیون حقوق سیاسی زنان …………………………….. 69
بخش دوم – بررسی اصول مرتبط با حق اشتغال زنان در کنوانسیون (CEDAW) و قوانین موضوعه ایران
فصل اول – بررسی اصول عمومی مرتبط با حقوق اشتغال زنان
گفتار اول – حق اشتغال به عنوان یک حق لاینفک حقوق انسانی……………… 72
بند اول – حق اشتغال در کنوانسیون (CEDAW) ……………………………… 72
الف – مقصود کنوانسیون از رفع تبعیض و تساوی زن و مرد …….. 72
ب- مفهوم حق اشتغال از دیدگاه کنوانسیون …………………….. 76
بند دوم-حق اشتغال در قانون اساسی ایران…………………………………. 77
الف – بررسی حقوق زن از منظر برخی اصول قانون اساسی 77
1- رعایت کرامت انسانی و عدالت فردی واجتماعی در
مورد زنان……………………………………………………………….. 77
2- تساوی حقوق زن ومرد درقانون اساسی ……………….. 79
ب- بررسی حق اشتغال زنان از دید برخی اصول قانون اساسی 80
گفتار دوم – حق برخورداری از فرصت‌های شغلی یکسان ……………………… 81
بند اول – حق برخورداری ازفرصتهای شغلی یکسان درکنوانسیون
(CEDAW)…………………………………………………………………………………………….. 81
بند دوم- حق برخورداری از فرصت‌های شغلی یکسان در قوانین موضوعه
ایران …………………………………………………………………………………………………. 82
الف – اصل برابری ورود به خدمت عمومی طبق قانون استخدام
کشوری………………………………………………………………………………………………. 83
ب – ایجاد فرصت‌های یکسان برای اشتغال زنان ……………….. 84
گفتار سوم – حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل……………………………………….. 86
بند اول- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در کنوانسیون (CEDAW)…… 87
بند دوم- حق انتخاب آزادانه حرفه وشغل در قوانین موضوعه ایران 88
بند سوم – محدودیتهای موجود بر آزادی انتخاب شغل زنان ……….. 89
الف – محدودیتهای عمومی ……………………………………………… 89
1- عدم مخالفت با اسلام …………………………………………… 89
2- عدم مخالفت با مصالح عمومی ………………………………. 90
ب- محدودیتهای اختصاصی……………………………………………. 90
1- اشتغال به کارهای زیان آور،خطرناک، سخت وحمل بار
بیش از حد ………………………………………………………………. 90
2- اشتغال به شغل منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات زن …….. 91
گفتار چهارم – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام وامنیت شغلی ………… 95
بند اول- حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام ……………………………… 95
الف – حق برخورداری برابر از ارتقاء مقام در کنوانسیون (CEDAW) … 95
ب- حق برخورداری برابر از ارتقاءمقام در قوانین موضوعه ایران……… 96
بند دوم – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی……………………………. 99
الف – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در کنوانسیون (CEDAW) …. 99
ب – حق برخورداری برابر از امنیت شغلی در قوانین موضوعه ایران….. 100
گفتار پنجم –حق دریافت مزد مساوی و برخورداری از تامین اجتماعی……. 102
بند اول – حق دریافت مزد مساوی در مقابل کارمساوی ……………….. 102
الف – حق دریافت مزد مساوی در مقابل کار مساوی در
کنوانسیون (CEDAW)…………………………………………………………………………….. 102
ب – حق دریافت مزد مساوی در مقابل کارمساوی درقوانین
موضوعه ایران……………………………………………………………………………………. 104
بند دوم – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر ……………………….. 106
الف – حق برخورداری از تامین اجتماعی برابر در کنوانسیون
(CEDAW) …………………………………………………………………………………………… 107
ب- حق برخورداری از تامین اجتماعی برابردرقوانین موضوعه
ایران………………………………………………………………………………………………….. 108
فصل دوم – بررسی اصول اختصاصی مرتبط با حق اشتغال زنان
گفتار اول – ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان …………… 115
بنداول- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در
کنوانسیون (CEDAW)…………………………………………………………………………….. 116
بند دوم- ممنوعیت اخراج به دلیل بارداری یا مرخصی زایمان در قوانین
موضوعه ایران…………………………………………………………………………………… 117
گفتار دوم – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران
بارداری و زایمان ………………………………………………………………………………. 118
بند اول – استفاده از مرخصی وبرخورداری از حقوق ومزایای دوران
بارداری و زایمان در کنوانسیون (CEDAW)……………………………………………… 119
بند دوم – استفاده از مرخصی و برخورداری از حقوق و مزایای
دوران بارداری و زایمان در قوانین موضوعه ایران ……………………………….. 123
گفتار سوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین ………………………………………… 133
بند اول –ارائه خدمات حمایتی به والدین در کنوانسیون (CEDAW)…….. 133
بند دوم – ارائه خدمات حمایتی به والدین در قوانین موضوعه ایران… 137
گفتار چهارم- برخورداری از حمایت در زمان بارداری…………………………… 142
بند اول- برخورداری از حمایت درزمان بارداری در کنوانسیون (CEDAW)…. 142
بند دوم – برخورداری از حمایت درزمان بارداری در قوانین موضوعه
ایران………………………………………………………………………………………………….. 143
بخش سوم – بررسی اشتغال زنان در مناصب مهم دولتی و سیاسی در کنوانسیون (CEDAW) وقوانین موضوعه ایران
فصل اول- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در کنوانسیون (CEDAW)
گفتار اول – برابری زن و مرد به تصدی مشاغل مهم دولتی وسیاسی
در کنوانسیون(CEDAW)………………………………………………………………………. 150
بند اول- برابری زن به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در سطح
ملی ……………………………………………………………………………………………………. 159
بند دوم – برابری زن ومرد به تصدی مشاغل مهم دولتی و سیاسی در
سطح بین المللی …………………………………………………………………………………. 159
الف – توصیه کلی شماره 8………………………………………………. 160
ب –توصیه کلی شماره 10……………………………………………….. 163
گفتار دوم – اتخاذ تدابیری خاص درجهت گسترش حضور زنان در مناصب
مهم دولتی و سیاسی …………………………………………………………………………. 164
بند اول- اتخاذ تدابیری خاص در سند کنفرانس جهانی زن- نایروبی………. 164
بند دوم- اتخاذ تدابیری خاص در سند کنفرانس جهانی زن- پکن……. 166
فصل دوم- بررسی اشتغال زنان درمناصب مهم دولتی وسیاسی در قوانین موضوعه ایران
گفتار اول – جایگاه زنان در نهاد رهبری ………………………………………………. 177
بند اول – رهبری ………………………………………………………………………. 177
بند دوم- شورای رهبری …………………………………………………………… 179
بندسوم – مجلس خبرگان……………………………………………………………. 182
گفتار دوم – جایگاه زنان در قوای سه گانه(مجریه، مقننه،قضائیه) ………….. 184
بند اول- جایگاه زنان در قوه مجریه…………………………………………….. 184
الف – ریاست جمهوری……………………………………………………. 184
ب – وزارت …………………………………………………………………… 189
بند دوم- قوه مقننه ……………………………………………………………………. 190
الف- مجلس شورای اسلامی …………………………………………… 190
ب- شورای نگهبان ………………………………………………………… 191
بند سوم – قوه قضائیه ………………………………………………………………. 194
الف- قضاوت ………………………………………………………………… 194
ب – ریاست قوه قضائیه …………………………………………………. 202
گفتار سوم – جایگاه زنان در نیروهای مسلح ………………………………………. 203
بند اول- ارتش………………………………………………………………………….. 206
بند دوم – نیروی انتظامی …………………………………………………………… 207
بند سوم- سپاه پاسداران …………………………………………………………… 209
نتیجه…………………………………………………………………………………………………. 213
پیوست ……………………………………………………………………………………………… 223
فهرست منابع ……………………………………………………………………………………. 257
فهرست جداول
جدول شماره 1: نرخ مشارکت نیروی کاربه تفکیک جنس در کشورهای مختلف جهان طی سالهای 98-1989 15
جدول شماره 2: میزان فعالیت زنان (نرخ مشارکت) در مقاطع ده ساله در ایران 23
جدول شماره 3: توزیع نسبی جمعیت فعال برحسب مناطق به تفکیک جنس طی سالهای 75-1355 25
جدول شماره 4: توزیع نسبی جمعیت شاغل دربخشهای عمده فعالیت برحسب مناطق به تفکیک جنس طی سالهای75-1355………………………………………………………………………………….. 27
جدول شماره 5:توزیع مستخدمان کشوری دروزارتخانه ها وموسسات مشمول وغیرمشمول قانون استخدام کشوری برحسب جنس درسالهای 1365 و1374 28