شایان نود

چکیده

ولایت فقیه دکترینى سیاسى – مذهبى است که ریشه در اعماق فقه  شیعه دارد

و از مهمترین دستاوردهاى اندیشه سیاسى مکتب تشیع است

 و به حق می توان ولایت فقیه را محوری ترین و مهم ترین پایه و اساس نظام سیاسی اسلام در عصر غیبت امام  معصوم دانست.

معظم فقهاى شیعه بر این باورند که در عصر غیبت کبری که مردم از حضور امام معصوم در جامعه انسانی و راهبرى او در عرصه های گوناگون محرومند. فقیه عادل داراى شرایط فتوا، بر آنان ولایت دارد و تحقق عدالت در نظام سیاسى  و اجتماعى و فردى اسلام در گرو ولایت فقیه است.

اجرای احکام اسلامی در جامعه مستلزم تشکیل حکومت اسلامی است؛ و در عصر غیبت حکومت اسلامی ضامن اجرای احکام اسلامی می باشد که در راس آن فقیه جامع الشرایط قرار دارد  و دو شرط فقاهت و عدالت در ولی فقیه مانع بروز استبداد است و اختیارات او در تجهیز نیرو و اعمال ولآیت و اخذ مالیات و صرف آن در مصالح مسلمین از ولآیت رسول اکرم (ص) و ائمه معصومین نشات می گیرد.

در این رساله سعی می شود با تبیین دیدگاه فقهای امامیه با مبنا قرار دادن ادله آن در رابطه با اختیارات ولی فقیه به دفاع از ولایت مطلقه فقیه  بپردازیم چرا که  احکام اسلام به گونه ای است که تنها در سایه حکومت اسلامی قابل اجراست و عدم رضایت شارع به تعطیلی اجرای احکام اسلامی اجماعی است.

 ((فهرست مطالب))

 

عنوان ……………………………………………………………………………………………………………………………..صفحه

 

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………………….. 1

کلیات………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………………. 2

فصل اول:کلیات و مفاهیم………………………………………………………………………………………. 5

1-1- مفهوم واژه ولایت در کتب لغت…………………………………………………………………………. 6

1-2- واژه ولایت ومشتقات آن در کاربرد قرآنی…………………………………………………………. 10

1- 3- مفهوم واژه ولایت در کاربرد روایی (کلام معصومین) ……………………………………. 11

1-4- واژه فقیه و فقه در لغت و اصطلاح……………………………………………………………………. 13

1-5- حسبه در لغت و اصطلاح…………………………………………………………………………………… 17

1-6- وکالت در لغت و اصطلاح فقهی…………………………………………………………………………. 18

1-7- وکالت در فقه……………………………………………………………………………………………………….. 19

1-8- تشابه و تمایز وکالت با ولایت ……………………………………………………………………………. 20

1-8-1- تشابه وکالت و ولایت……………………………………………………………………………………… 20

1-8-2- فرق ولایت با وکالت……………………………………………………………………………………….. 22

1-9- انتصاب یا وکالت………………………………………………………………………………………………….. 24

1-10- اقسام ولایت شرعی …………………………………………………………………………………………. 26

عنوان ………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

1-11- ضرورت تشکیل حکومت………………………………………………………………………………….. 31

1-12- خلاصه مطالب فصل اول………………………………………………………………………………….. 33

فصل دوم : ادّله ولایت فقیه………………………………………………………………………………….. 36

2-1- دلایل ولایت فقیه………………………………………………………………………………………………… 37

2-1-1-دلیل اول: قرآن کریم ……………………………………………………………………………………… 37     2-1-1-1-  آیاتی در مورد اقامه حدود الهی………………………………………………………………………………………………………………………. 40

2-1-2-دلیل دوم: روایات……………………………………………………………………………………………… 41

2-1-2-1 – نتیجه کلّی………………………………………………………………………………………………… 57

2-1-3-دلیل سوم: عقل………………………………………………………………………………………………… 57

2-1-3-1- شیوه امام‌خمینی در دلیل عقلی………………………………………………………………. 57

2-1-4-دلیل چهارم: اجماع ………………………………………………………………………………………… 61

2-1-4-1- استدلالِ به اجماع……………………………………………………………………………………… 61

2-1-5- دلیل پنجم : حسبه ………………………………………………………………………………………. 63

2-2- خلاصه مطالب فصل دوم……………………………………………………………………………………. 68

‌فصل سوم: حدود و ابعاد ولایت فقیه………………………………………………………………….. 72

3-1-نظریات فقهای امامیه پیرامون اختیارات ولی فقیه……………………………………………….73

3-1-1- شیخ مفید (336-413ه.ق.)………………………………………………………………………….. 73

3-1-2-شیخ الطّائفه، طوسی(385-460 ه. ق.) ………………………………………………………… 74

3-1-3-سلّار(…-م 463ه. ق.)……………………………………………………………………………………….. 74

عنوان …………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

3-1-4-قطب الدین راوندی(…-م 573ه. ق. )…………………………………………………………….. 75

3-1-5-ابن ادریس حلّی (534-598ه.ق.)………………………………………………………………….. 75

3-1-6-محقق حلّی (602-676 ه.ق.) ………………………………………………………………………… 77

3-1-7-علّامه حلّی (648-726 ه.ق.)………………………………………………………………………….. 77

3-1-8- شهید اوّل (736-786 ه.ق.)………………………………………………………………………….. 77

3-1-9- ابن فهد حلّی (757-841 ه.ق.)……………………………………………………………………. 78

3-1-10- محقق ثانی«کرکی» (م940 ه.ق.)………………………………………………………………. 78

3-1-11- شهید ثانی (911-966 ه.ق.)………………………………………………………………………. 79

3-1-12- مقدّس اردبیلی (…- م993 ه.ق.)………………………………………………………………… 80

3-1-13- موسوی عاملی، صاحب مدارک (…- م1009 ه.ق.)…………………………………… 80

3-1-14- علّامِه مجلسی (1037-1111 ه.ق.)…………………………………………………………… 80

3-1-15- محمّد جواد حسینی، صاحب مفتاح الکرامة(1164-1226 ه.ق.)……………. 81

3-1-16- شیخ جعفر کاشف الغطاء( 1154-1228 ه.ق.)…………………………………………. 81

3-1-17- ملا احمد نراقی (1185-1245 ه.ق.)………………………………………………………… 81

3-1-18- میر فتّاح بن علی حسینی مراغی، صاحب عناوین (…..م1250ه.ق.)………. 82

3-1-19- شیخ محمّد حسن نجفی، صاحب جواهر (….-م1266 ه.ق.)……………………. 82

3-1-20-  شیخ اعظم، مرتضی انصاری(1214-1281 ه.ق.)……………………………………. 83

3-1-21- حاج آقا رضا همدانی (1250-1322 ه.ق.)……………………………………………….. 84

3-1-22- سید محمّد بحر العلوم(1261-1326ه.ق.)………………………………………………… 85

3-1-23- محقق نائینی (1276-1355 ه.ق.) 85

عنوان صفحه

3-1-24-‌آیت الله بروجردی (1292-1380ه.ق86

3-1-25- امام خمینی (1320-1409ه.ق86

3-2- خلاصه تئوریهای مختلف مربوط به ولایت فقیه و اختیارات آن در میان فقهاء        86

3-2-1- دیدگاه اول87

3-2-1-1- نظریه آیت اله خوئی ره87

3-2-1-2- نظریه آیت اله اراکی87

3-2-2- دیدگاه دوم: ولایت انتصابی فقیه با اختیارات محدود 88

3-2-2-1- نظریه آیت الله سبزواری: 88

3-2-3- دیدگاه سوم: ولایت انتخابی فقیه با اختیارات محدود 89

3-2-4-دیدگاه چهارم: ولایت انتصابی فقیه با اختیارات مطلقه 90

3-3-وظایف فقیه جامع الشرایط91

3-3-1- وظیفه حفاظت 91

3-3-2- وظیفه افتاء92

3-3-3- وظیفه قضاء92

3-3-4- وظیفه ولاء92

3-4- اختیارات یا مسئولیت‌های مطلقه فقیه93

3-5- وظایف و اختیارات ولی فقیه در قانون اساسی96

3-5-1- تعیین سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام:           97

3-5-2- نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام97

عنوان صفحه

3-5-3- فرمان همه پرسی98

3-5-4-فرماندهی کل نیروهای مسلح98

3-5-5- اعلان جنگ و صلح و بسیج نیروها98

3-5-6- عزل و نصب و قبول استعفا99

3-5-7- حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه99

3-5-8-حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست100

3-5-9- امضای حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم100

3-5-10- عزل رئیس جمهور100

3-5-11- عفو یا تخفیف مجازات محکومین101

3-5-12- تجدید نظر در قانون اساسی 101

3-6- خلاصه مطالب فصل سوم102

‌فصل چهار: شبهات و پاسخ‌ها1104

4-1- تعارض دمکراسی با ولایت فقیه 105

4-2- معنای مشروعیت و مقبولیت106

4-2-1- مقبولیت106

‌4-2-2- تعاریف‌ مشروعیت107

4-2-3- رابطه مشروعیت با مقبولیت107

4-2-4- انواع مشروعیت108

4-4- ‌‌مشروعیت در‌ اندیشه‌ سیاسی‌ اسلام109

عنوان صفحه

4-5- نقش مردم در حکومت اسلامی111

4-6- مشروعیت حکومت فقیه112

4-7- خلاصه مطالب فصل چهارم113

نتیجه گیری کلی 115

منابع118

منابع وماخذ:

1-قرآن،ترجمه محمد مهدی فولادوند،و ناصر مکارم شیرازی.

2-نهج البلاغه،ترجمه فیض الاسلام ،محمد دشتی.

3- آملی،غلام شیخ محمد تقی،تعزیرات بحث استاد الاعظم میرزای نائینی،المکاسب والبیع،قم،موسسه آل بیت،1409ه.ق.

4- ابن ابی الحدید ،عبدالحمید بن محمد ،شرح نهج البلاغه ،موسسه علمی ،چاپ بیروت ،لبنان،1415ه.ق.

5- ابن اثیر جزری ،ابوالحسن ،الکامل فی التاریخ ،چاپ اول،بیروت ،دارالفکر،1398ق.

6- ابن حمزه،عماد الدین ابی جعفر محمد بن علی، الوسیله نیل للفضیله،چاپ اول،قم،کتابخانه مرعشی نجفی،1408ق.

7- ابن ادریس حلی ،محمد بن احمد ، السرائر ،چاپ دوم،قم،جامعه مدرسین،1410ه.ق.

 

دانلود فایل