شایان نود

طرح موضوع

خلیج فارس همواره در طول تاریخ خود جاذبه هایی داشته است که مورد توجه دیگران قرار          می گرفت. این جاذبه ها در طی تاریخ متغیر بوده است. زمانی که تجارت و بازرگانی در رأس اولویت های دیگر کشورها بود خلیج فارس آنقدر ثروت و بازار مصرف داشت که مورد طمع دیگران قرار گیرد و سپس اروپائیان را یکی پس از دیگری روانه منطقه سازد و بعضی کشورهای منطقه خلیج فارس را صحنه تاخت و تاز و رقابت برای تسلط بر منطقه قرار دهند.

کشف ثروتهای بیکران و افسانه ای هند اهمیت خلیج فارس را دو چندان کرد و این بار علاوه بر موقعیت تجاری و بازرگانی خود، خلیج فارس به یک موقعیت استراتژیک و معبر آسان دسترسی به هند و حفاظت از آن تبدیل گشت. تا جائیکه بخشی از دوران طولانی رقابت ها در منطقه خلیج فارس بخاطر حفاظت و امنیت شبه قاره هند بود.

در طی نیمه دوم قرن 19 عامل دیگری بر اهمیت خلیج فارس افزود و بار دیگر نظر همگان را متوجه این منطقه ساخت. این عامل کشف ذخائر عظیم نفتی از یک طرف و وابستگی روز افزون دنیای صنعتی به این ماده حیاتی از طرف دیگر بود به طوری که تمامی دنیا را درگیر موضوعات امنیتی خلیج فارس کرد و همچنان که وابستگی به نفت بیشتر می شد حساسیت نسبت به تحولات و حتی سیاست گذاریها در این منطقه بیشتر می گردید.

فهرست مطالب

فصل اول:کلیات

طرح مسأله………………………………………………………………………………………………………………………. 8

علل انتخاب موضوع………………………………………………………………………………………………………… 10

ادبیات موجود………………………………………………………………………………………………………………… 10

سوال اصلی تحقیق………………………………………………………………………………………………………….. 10

سوالات فرعی………………………………………………………………………………………………………………… 11

مفروض(های) تحقیق……………………………………………………………………………………………………….. 11

فرضیه(های) تحقیق…………………………………………………………………………………………………………. 11

مفاهیم…………………………………………………………………………………………………………………………… 11

روش تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 12

سازماندهی تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 12

موانع تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………… 16

 

فصل دوم: مباحث تئوریک امنیت و چارچوب نظری تحقیق

بنیانهای مفهومی و تئوریک امنیت……………………………………………………………………………………….. 18

تعریف امنیت………………………………………………………………………………………………………………….. 19

نظامهای امنیتی ……………………………………………………………………………………………………………….. 19

ویژگیهای امنیت………………………………………………………………………………………………………………. 21

الف)تجزیه ناپذیری امنیت…………………………………………………………………………………………………. 21

ب) ذهنی بودن امنیت………………………………………………………………………………………………………. 22

رهیافت امنیتی………………………………………………………………………………………………………………… 24

 الف) دیدگاه رئالیسم نسبت به امنیت………………………………………………………………………………….. 25

 ب)رهیافت ایده آلیستی یا لیبرالیستی امنیت…………………………………………………………………………. 26

  ابعاد داخلی امنیت…………………………………………………………………………………………………………. 27

 ابعاد اقتصادی امنیت……………………………………………………………………………………………………….. 28

 ابعاد زیست محیطی امنیت………………………………………………………………………………………………. 30

 دیدگاه سوم درارتباط با امنیتintegrated approach  …………………………………………………… 31

   استراتژیهای امنیتی………………………………………………………………………………………………………….. 32

استراتژیهای امنیتی بعد از جنگ سرد…………………………………………………………………………………… 33

مکاتب امنیتی بدیل برای امنیت خلیج فارس…………………………………………………………………………. 34

چارچوبهای آلترناتیو………………………………………………………………………………………………………… 36

آیا پیوند های چند جانبه صلح و ثبات را تضمین می کند43

اقدامات امنیتی 46

دستور کار جدید55

منابع فصل دوم61

 

فصل سوم: سوابق طرحهای امنیتی

نظام امنیت ایرانی66

نظام امنیتی انگلستان یا دوران صلح بریتانیایی66

تحولات مفاهیم امنیتی و طرح های امنیت منطقه ای67

پیمان بغداد70

تشکیل سنتو72

تحولات دهه 60 و خروج بریتانیا از خلیج فارس72

سیستم امنیت دو ستونی(دکترین نیکسون- کسیسنجر)  75

موانع تحقق اهداف دکترین نیکسون77

پایان سیستم امنیت دو ستونی نیکسون78

دکترین کارتر79

ارزیابی دکترین کارتر82

دکترین ریگان(سیاست اتفاق نظر استراتژیک83

سیستم امنیتی شورای همکاری خلیج فارس85

تشکیل شورای همکاری خلیج فارس89

اهداف و مضامین شورا90

اهداف اقتصادی90

اهداف امنیتی شورا91

سیاست خارجی شورا92

اول:جنگ ایران و عراق92

دوم: بحران کویت92

دلایل ضعف و ناتوانی شورا93

 الف) دلایل ضعف شورا از بعد تئوریک 93

 ب) موانع عملی فراروی شورا96

1 – عدم فراگیری شورا  96

2- اختلافات ارضی و مرزی بین اعضاء98

3- ناتوانی شورا ناشی از ضعف نظامی99

بحران اول و دوم خلیج فارس99

بیانیه دمشق و طرح امنیتی 2 + 6100

انگیزه ها و اهداف طراحان سیستم امنیتی 2 + 6103

1– آمریکا103

2- اهداف کشورهای عربی از شرکت در طرح2+6104

بررسی دلایل ناکامی طرح امنیتی 2 + 6104

طرحهای امنیتی دو جانبه109

نقش و هدف آمریکا110

اقدامات عملی برای استقرار سیستم112

ارزیابی طرح امنیتی دو جانبه112

نگاه برون منطقه ای به عنوان آخرین آلترناتیو (تجربیات تاریخی114

منابع فصل سوم116

 

فصل چهارم: بررسی نقش ساختارها و ظرفیتهای داخلی کشورهای حاشیه خلیج فارس در پیدایش طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس

1 – شکافهای سیاسی و اجتماعی(طبقه متوسط جدید) 123

2 – تضاد های فرهنگی124

3 – معضلات نسل جوان 126

4 – بحران مهاجرت127

5 – جنبش های سیاسی– مذهبی129

اساس مشروعیت در دولتهای عربی حوزه خلیج فارس133

منابع فصل چهارم140

 

فصل پنجم: بررسی نقش عوامل منطقه ای در ظهور و سقوط طرحهای امنیتی در   منطقه خلیج فارس

مباحث مربوط به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس145

الف) تهدیدات مشترک متوجه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس145

1- تهدیدات ناشی از بافت جمعیتی ناهمگون145

2-  بحران مشروعیت و هویت148

تهدیدات خاص متوجه هر کدام از کشورهای عربی حوزه خلیج فارس156

عربستان سعودی156

کویت157

امارت عربی متحده158

قطر، بحرین، عمان160

مباحث مربوط به ایران و عراق160

1)     ایران .160

الف) تهدیدات اقتصادی160

ب) تهدیدات سیاسی161

ج) تهدید ناشی از حضور بیگانگان در منطقه162

2 ) عراق165

انقلاب اسلامی ایران به عنوان عامل همگرایی و واگرایی166

 مشکل کشورهای منطقه در ایجاد یک سیستم امنیت منطقه ای170

منابع فصل پنجم176

 

فصل  ششم: بررسی نقش عوامل فرا منطقه ای در پیدایش و تداوم نظامهای امنیتی در

منطقه خلیج فارس

آمریکا180

تلقی آمریکا از مفهوم تهدید184

برنامه کمکهای امنیتی به کشورهای خلیج فارس 186

نیروی واکنش سریع آمریکا و عملکرد های آن189

اتحاد جماهیر شوروی192

دکترین برژنف و امنیت خلیج فارس193

مصر194

سوریه196

منابع فصل ششم198

سخن پایانی؛ تحلیلی بر عدم موفقیت طرحهای امنیتی در منطقه خلیج فارس200

کتابشناسی تحقیق 211

منابع

1. علی رضا پیشه ور،«ایران و ترتیبات امنیتی جدید در منطقه خلیج فارس»، مجموعه مقالات پانزدهمین همایش خلیج فارس، تهران: دفتر مطالعات سیاسی  بین المللی،1383،ص285?

2? بیژن اسدی، خلیج فارس و مسائل آن، تهران: انتشارات سمت، 1384، ص606?

3? همان، ص609?

4? همان، ص611?

 

کتاب شناسی

    الف) فارسی

1   .کتب

         أ‌-         زیو، ماز؛ امنیت منطقه ای، ترجمه داود علمایی، تهران: انتشارات دانشکده فرماندهی سپاه، 1379?

      ب‌-      ماندل، رابرت؛ چهره متغییر امنیت ملی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی،1377?

      ت‌-      راست، بروس و استار، هاروی؛ سیاست های جهانی، ترجمه سید امیریافت، تهران: انتشارات سیمای جوان،1372?

      ث‌-      برژینسکی، زبیگنیو؛ درجستجوی امنیت ملی، ترجمه ابراهیم خلیلی نجف آبادی، تهران: نشرسفیر ،1367?

دانلود فایل