شایان نود

چکیده :

اندیشه تألیف این موضوع زمانی در فکرم شکل گرفت که احساس نمودم بررسی حرکت و جنبش ادبی زنان اندلس نیاز بیشتری به تحقیق و پژوهش دارد. بنابراین این موضوع یعنی «سروده­های زنان شاعر اندلس» را برای رساله خودانتخاب کردم.

این رسالة شامل بخش­های زیر است:

- بخش اول شامل شرایط جغرافیایی و تاریخی این سرزمین است.

- بخش دوم شامل شعر اندلسی، ویژگی­ها وتفاوت­های آن با شعر شرقی، فنون شعری از قبیل (وصف، غزل، فخر، مجون، حکمت، موشح و زجل و…) است.

- بخش سوم به پنج گفتار اختصاص دارد. در این بخش سعی شد تا جایگاه اجتماعی و فرهنگی زن در اندلس، زن و علوم گوناگون، نقش زن در ادبیات اندلس، زن و هنر و نقش زنان اندلس در سیاست رامعرفی کنم.

-بخش چهارم که مهمترین بخش این تحقیق را دربر می­گیرد به «بررسی سروده­های زنان شاعر اندلس» اختصاص دارد. در این بخش سعی کردم تعداد سی تن از زنان شاعر را که آزاد و یا کنیز بوده­اند معرفی ­کنم و این شاعران را برحسب قرونی که در آن می­زیسته­اند، دسته­بندی نمایم.

در بخش نتیجه­گیری هم به اغراض مختلف شعری از قبیل غزل، مدح، رثا، هجا، فخر، موشح و … پرداختم.

از مجموعه شعر زنان اندلس به دست می­آید که بیشتر اشعارشان در زمینه غزل بوده است، که گاهی این غزل­ها عفیف و گاهی غیرعفیف بوده­اند.

فهرست مطالب

مقدمه

بخش اول :

موقعیت جغرافیایی و تاریخی سرزمین اندلس

1-1 واژه‌ی اندلس …………………………………………………………………………………….. 5-4

2-1 جغرافیای اندلس ……………………………………………………………………………………. 5

3-1 نگرشی کوتاه به تاریخ اندلس ………………………………………………………………… 8-7

4-1 فتح اندلس به دست مسلمین …………………………………………………………………….. 8

بخش دوم

1-2 شعراندلس ………………………………………………………………………………………….. 12

2-2 مراحل شعر اندلس ……………………………………………………………………………….. 13

3-2 ویژگی‌های شعر اندلسی…………………………………………………………………………. 17

4-2 مضامین شعری در اندلس ………………………………………………………………………. 20

5-2 موشح و زجل ……………………………………………………………………………………… 26

6-2 زجل در ادب اندلسی…………………………………………………………………………….. 29

بخش سوم

1-3 جایگاه اجتماعی و فرهنگی زن در اندلس …………………………………………………… 31

2-3 زن و علوم گوناگون ……………………………………………………………………………… 32

3-3 نقش زنان در ادبیات اندلس ……………………………………………………………………. 38

4-3 زن و هنر …………………………………………………………………………………………… 41

5-3 نقش زنان اندلس در سیاست …………………………………………………………………… 45

بخش چهارم :

مشهورترین زنان شاعر اندلس

1-4 شاعر قرن دوم

حسانه التمیمیه …………………………………………………………………………………………… 49

2-4 شاعران قرن‌های سوم و چهارم ………………………………………………………………… 55

قمر …………………………………………………………………………………………………………. 56

عائشه بنت احمد القرطبیه ……………………………………………………………………………… 58

حفصه بنت حمدون الحجاریه ………………………………………………………………………… 61

أنس القلوب ……………………………………………………………………………………………… 63

مریم بنت یعقوب الأنصاریه …………………………………………………………………………… 67

3-4 شاعران قرن پنجم ………………………………………………………………………………… 70

الغسانیه البجانیه ………………………………………………………………………………………….. 71

زینت المریه ………………………………………………………………………………………………. 74

اعتماد الرمیکیه …………………………………………………………………………………………… 75

بشینه بنت المعتمد ………………………………………………………………………………………. 78

العبادیه …………………………………………………………………………………………………….. 84

غایه المنی ………………………………………………………………………………………………… 86

ام الکرام بنت المعتصم بن صمادح ………………………………………………………………….. 88

أمه العزیز…………………………………………………………………………………………………… 90

صفیه بنت عبدالله الرّیی…………………………………………………………………………………. 92

ام العلا بنت یوسف …………………………………………………………………………………….. 93

ولاده بنت المستکفی…………………………………………………………………………………….. 96

مهجه بنت التیانی القرطبیه ……………………………………………………………………………. 104

عتبه ………………………………………………………………………………………………………. 105

4-4 شاعران قرن ششم و هفتم …………………………………………………………………….. 106

حفصه بنت الحاج الرکونیه …………………………………………………………………………… 107

حمده بنت زیاد بن بقی العوفی …………………………………………………………………….. 118

نزهون بنت القلاعی غرناطیه ………………………………………………………………………… 122

شلبیه الأندلسیه …………………………………………………………………………………………. 129

هندکنیز أبی محمد عبدالله بن مسلمه الشاطبی …………………………………………………… 132

أسماء العامریه ………………………………………………………………………………………….. 133

أم الهناء بنت القاضی …………………………………………………………………………………. 134

قسمونه بنت اسماعیل الیهودی ……………………………………………………………………… 135

ام السعد بنت عصام الحمیری ………………………………………………………………………. 137

سلمی بنت القراطیسی ………………………………………………………………………………… 138

کلید تمرکز زنان شاعر اندلس ………………………………………………………………………. 140

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………. 142

فهرست منابع و مآخذ ………………………………………………………………………………… 148

چکیده عربی ……………………………………………………………………………………………. 156

چکیده انگلیسی…………………………………………………………………………………………. 157

فهرست منابع و مآخذ

-              کریم

-      ابن أبار ،ابی عبدالله محمدبن عبدالله ابی بکر ، التکلمه لکتاب الصله ، تحقیق : د . عبدالسلام هراش ، 1415 هـ /1995 م ، بیروت ـ لبنان .

-             ابن أبار، ابی عبدالله محمدبن عبدالله ابی بکر ، الحله السیراء ، تحقیق : حسین مؤنس ، 1985 م ، ط : 2 ، دارالمعارف .

-      ابن أبار، ابی عبدالله محمدبن عبدالله ابی بکر ، المقتضب من کتاب تحفه القادم ، تحقیق: ابراهیم أبیاری  ، 1410 هـ /1989 م ، ط : 3 ، قاهره ـ بیروت .

-             ابن أثیر ، عزالدین ابی الحسن علی بن ابی الکرام  ، الکامل فی التاریخ  ، تحقیق : مکتب التراث ، 1414 هـ / 1994 م ، ط : 1 ، بیروت ـ لبنان .

-      ابن بسام ، ابی الحسن علی ، الذخیره فی محاسن اهل الجزیره ، تحقیق : د . احسان عباس ، 1417 هـ / 1997 م ، بیروت ـ لبنان .

-             ابن بشکوال  ، الصله ، تحقیق : ابراهیم أبیاری ، بیتا  ، قاهره ـ بیروت .

-      ابن جلجل ، سلیمان بن حسان  ، طبقات الأطباء والحکماء  ، 1349 ش ، ترجمه : محمد کاظم امام  ، تهران : دانشگاه تهران .

-             ابن حزم اندلسی ، طوق الحمامه فی الألفه و الألاّف  ، تحقیق : د . احسان عباس ، 1993  م ، ط : 1  .

دانلود فایل